کابل-در ۱۳ جون ۲۰۲۵، اسرائیل با ادعای برنامه هسته ای نظامی ایران، حملات گسترده ای را علیه تاسیسات ایرانی آغاز کرد. ایران با عملیات «وعده صادق ۳» به اهداف نظامی در اراضی اشغالی پاسخ داد و پس از ۱۲ روز درگیری، اسرائیل را به پذیرش آتشبس وادار کرد. این جنگ کوتاه اما شدید، پیامدهای نظامی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی عمیقی بر جای گذاشت.
تحلیل ابعاد جنگ
۱. خسارات نظامی و اقتصادی
– اسرائیل:
– تلفات انسانی: ۲۹ کشته (عمدتاً غیرنظامی) و ۸۷۲ زخمی بر اساس گزارش کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل.
– خسارات مادی: ۳۱,۰۰۰ ساختمان آسیب دیده، ۴,۰۰۰ موتر نابود شده، و خسارتی معادل ۵ میلیارد شِکِل (۱.۴۷ میلیارد دالر). این میزان، دو برابر مجموع خسارات حملات ۷ اکتبر و ۶۱۵ روز پس از آن بود.
– ضعف لوجستیک: ارتش اسرائیل با کمبود مهمات و سلاح های کلیدی مواجه شد و به پشتیبانی فوری آمریکا وابسته بود.
– سانسور اطلاعات: دولت اسرائیل با دستگیری خبرنگاران و حذف محتوای رسانه ای، آمار واقعی تلفات را پنهان کرد.
ایران:
– تلفات انسانی: شهادت فرماندهان نظامی، دانشمندان هسته ای، و صدها غیرنظامی.
– خسارات زیرساختی: تخریب تأسیسات پدافندی، هسته ای و مسکونی.
۲. رسانه و نبرد روایت ها
– شکست روایت سازی ایران: رسانه های ایرانی با تمرکز بر «پیروزی نمایی» و بی توجهی به مخاطب جهانی، نتوانستند روایت دفاع مشروع ایران را به جهان منتقل کنند.
قطع اینترنت نیز توان روایت سازی را تضعیف کرد.
– سانسور در اسرائیل: رسانه های خارجی مانند دویچوله، بازداشت خبرنگاران و ممنوعیت پخش تصاویر محل اصابت موشک ها را گزارش کردند.
۳. دیپلماسی و واکنش های بین المللی
– آتش بس: با میانجیگری دونالد ترامپ اعلام شد، اما دوام آن به دلیل «فرصت طلبی اسرائیل برای تجدید قوا»(به گفته حسن روحانی) نامشخص است.
– واکنش ها:
– مصر و قطر: آتش بس را عاملی برای بازگشت آرامش منطقه خواندند.
– چین و بریکس: خواستار توقف جنگ و گفتگوی سازنده شدند.
– ترکیه: دیپلماسی را تنها راه حل پایدار دانست.
تحلیل بیانیه حسن روحانی: صلح یا مقاومت؟
روحانی در بیانیه پس از جنگ تأکید کرد:باید آماده باشیم نه برای جنگ طلبی – بلکه برای صلحی پایدار و مقتدر که با عقلانیت و بازدارندگی حاصل میشود.
– محورهای کلیدی بیانیه:
۱٫ بازسازی اعتماد عمومی: تاکید بر شفافیت درباره خسارات و انتقاد از عملکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی به دلیل بیطرفی.
۲٫ هشدار درباره آتش بس: «آتش بس الزاماً پایان تهدید نیست… دشمنان قابل اعتماد نیستند».
۳٫ الگوی امام حسن(ع): روحانی صلح امام حسن را نتیجه «خواست اکثریت مردم» خواند، اما این تفسیر با مخالفت شدید اصولگرایان مواجه شد.
مجتبی ذوالنوری (رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس) او را «لایق هزار بار اعدام» نامید.
– تفسیر رهبری: آیت الله خامنه ای پیشتر صلح امام حسن را «نرمش قهرمانانه» خوانده بود، اما در تنش های اخیر بر «رد صلح تحمیلی» تاکید کرد.
چالش های پیشرو و سناریوهای آینده
۱. چالش های داخلی ایران
– افول سرمایه اجتماعی: روحانی هشدار میدهد «اعتماد مردم به ساختارهای دفاعی شکننده است» و بازسازی آن نیازمند گفتگوی ملی است.
– گسست نخبگان: اختلاف نظر درباره صلح یا مقاومت (به ویژه پس از تفسیر روحانی از صلح امام حسن) ممکن است اتحاد ملی را تضعیف کند.
۲. تهدیدهای خارجی
– تجدید حمله اسرائیل: شبکه سی ان ان گزارش داد اسرائیل برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران «در حال آماده سازی» است.
– تحریم ها: احتمال تمدید تحریم های تسلیحاتی شورای امنیت توسط آمریکا.
۳. سناریوهای محتمل
| سناریو| شرح | احتمال |
|———————-|————————————————————————-|————|
| تثبیت آتش بس | تبدیل آتش بس به صلح دائم با تضمین های امنیتی منطقه‌ای. | متوسط |
| جنگ نیابتی | تشدید درگیری از طریق حزبالله لبنان یا حوثی ها. | بالا |
| تجدید درگیری | حمله اسرائیل به سایت های هسته ای ایران با پشتیبانی آمریکا. | بالا |
نتیجه گیری: مسیر صلح پایدار یا بنبست راهبردی؟
جنگ ۱۲ روزه نشان داد:
۱. اسرائیل آسیب پذیر است: کمبود مهمات و خسارات بی سابقه، توهم شکست ناپذیری آن را فروپاشید.
۲. ایران به بازدارندگی نظامی دست یافت: اما هزینه های انسانی و زیرساختی، نیاز به «بازسازی استراتژی ملی» (به گفته روحانی) را آشکار کرد.
۳. صلح پایدار نیازمند اجماع منطقه ای است: طرح ایران برای «ترتیبات امنیتی جامع» با مشارکت مصر، قطر و ترکیه ممکن است کلید ثبات باشد.
در این مسیر، هشدار روحانی یادآوری مهمی است:
صلح مقتدر با آرزواندیشی بی‌مبنا حاصل نمیشود، بلکه نیازمند عقلانیت، بازدارندگی و عمق استراتژیک است.
تیم تحلیل و ارزیابی مسایل بین المللی فرحت
